Μάρτιος 2020 - ELINA

Α) Ταυτότητα έργου

Περιγραφή/Σκοπός

Το έργο ΕLINA υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος LIFE+ 2010 «Περιβαλλοντική Πολιτική και Διακυβέρνηση» που στοχεύει στην αντιμετώπιση και την εφαρμογή της ευρωπαϊκής και της ελληνικής νομοθεσίας σχετικά με την ολοκληρωμένη διαχείριση των πετρελαϊκών αποβλήτων και καταλοίπων (ΠΑΚ), τα οποία αποτελούν το μεγαλύτερο ρεύμα αποβλήτων πετρελαϊκής προέλευσης.

Το ELINA ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2011, διήρκεσε 42 μήνες και ολοκληρώθηκε το Φεβρουάριο του 2015. Η υλοποίηση του έργου πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία LPC Α.Ε. (βιομηχανική εταιρεία που δραστηριοποιείται στην επαναδιύλιση και εμπορία λιπαντικών), την ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ (ΜΚΟ που δραστηριοποιείται στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων) και την ΑΝΕΚ (ναυτιλιακή εταιρεία).

Τα ΠΑΚ ορίζονται ως τα ημι-στερεής ή υγρής κατάστασης ρεύματα αποβλήτων που αποτελούνται εξ ολοκλήρου ή εν μέρει από ορυκτέλαιο ή συνθετικούς υδρογονάνθρακες, λιπαρά υπολείμματα από δεξαμενές, μίγματα ελαίου-νερού και γαλακτώματα που περιέχουν κυρίως υδρογονάνθρακες αναμεμιγμένους με νερό. Τα ΠΑΚ προέρχονται από διαφορετικές πηγές, κυρίως πλοία, εγκαταστάσεις ανεφοδιασμού καυσίμων και τις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες, όπου χρησιμοποιούν υδρογονάνθρακες ως καύσιμα, λιπαντικά και λοιπά υγρά υδραυλικών συστημάτων / εναλλακτών θερμότητας / ηλεκτρικών μονωτών. Τα ΠΑΚ αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό του όγκου των οργανικών υγρών αποβλήτων που παράγονται στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο.

To 2010, στην Ελλάδα παράχθηκαν περίπου 166.000 τόνοι ΠΑΚ. Οι τρεις νομικές μέθοδοι διαχείρισης αυτών των αποβλήτων είναι:

1. Συλλογή, πιθανή προ-επεξεργασία (π.χ. σε λιμένες ή εν πλω, τα διαχωρισμένα νερά απορρίπτονται όπως είναι στη θάλασσα) και διάθεση σε διυλιστήρια αργού πετρελαίου για την εκ νέου διύλισή τους.
2. Ανάμιξη με ρινίσματα ξύλου για την παραγωγή σταθερών δευτερογενών καυσίμων με σχετικά χαμηλή θερμογόνο δύναμη, τα οποία χρησιμοποιούνται σε κλιβάνους τσιμέντου.
3. Διάθεση μέσω διασυνοριακής μεταφοράς στο εξωτερικό.

Οι παραπάνω μέθοδοι έχουν σημαντικά προβλήματα, καθώς τα ΠΑΚ μερικές φορές αναμειγνύονται με απόβλητα λιπαντικών ελαίων (ΑΛΕ), δύο ρεύματα αποβλήτων με διαφορετικές απαιτήσεις ανακύκλωσης και αναγέννησης. Τέτοιες πρακτικές επηρεάζουν την ποιότητα των καυσίμων και των λιπαντικών ελαίων που μπορούν να παραχθούν από την επαναδιύλιση των ΠΑΚ και ΑΛΕ αντίστοιχα.

Ο κύριος στόχος του ELINA ήταν η βιώσιμη ολοκληρωμένη διαχείριση των ΠΑΚ μέσω:

• της ανάλυσης της σχετικής ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας σχετικά με τη διαχείριση των ΠΑΚ,
• της καταγραφής πηγών και ποσοτήτων ΠΑΚ που παράγονται στην Ελλάδα,
• του προσδιορισμού της χημικής σύνθεσης των ΠΑΚ που παράγονται από τις ανωτέρω πηγές,
• της πιλοτικής συλλογής ΠΑΚ στην Ελλάδα,
• της διαλογής στην πηγή των ΠΑΚ από άλλες ροές αποβλήτων σε 2 επιβατηγά πλοία της ΑΝΕΚ LINES,
• της διενέργειας 6 forum με τη συμμετοχή των άμεσα εμπλεκομένων στην διαχείριση των ΠΑΚ στην Ελλάδα,
• της αποτελεσματικής διάδοσης των δράσεων του έργου με καμπάνιες ενημερώσεις τόσο για το ευρύ όσο και εξειδικευμένο ακροατήριο.

Κατά τη διάρκεια της Πράσινης Εβδομάδας της Ε.Ε. τον Μάιο 2016, το ELINA έλαβε το βραβείο “Best LIFE Environment Project 2015”.

Β) Καλές πρακτικές

Η αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου, η δειγματοληψία και η χημική ανάλυση των ΠΑΚ, η αναγνώριση διαχειριστικών μεθόδων, η πιλοτική συλλογή τους σε όλη την Ελλάδα και ο πιλοτικός διαχωρισμός στην πηγή σε 2 επιβατηγά πλοία βοήθησαν την OEA να συνθέσει έναν λεπτομερή «Οδηγό Καλών Πρακτικών».

Ο «Οδηγός Καλών Πρακτικών» περιλαμβάνει έναν λεπτομερή κατάλογο των διαδικασιών που θα διασφαλίζουν τη φιλική προς το περιβάλλον και βιώσιμη διαχείριση των ΠΑΚ ανεξάρτητα από την προέλευση τους. Επιπλέον, διαμορφώθηκαν τρεις (3) σύντομες εκδόσεις του Οδηγού προκειμένου να προσαρμοστεί η διαχείριση των ΠΑΚ σύμφωνα με τις τρεις σημαντικότερες πηγές παραγωγής τους: ΠΑΚ από πλοία, ΠΑΚ από βιομηχανίες καθώς και ΑΛΕ από βιομηχανίες και πλοία.

Ειδικότερα, ο «Οδηγός Καλών Πρακτικών» περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
-Χαρακτηρισμός των ΠΑΚ που βασίζεται σε πρωτογενείς πηγές παραγωγής.
-Βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (ΒΔΤ) διαχείρισης ΠΑΚ στην Ελλάδα και πρότυπο σύστημα διαλογής στην πηγή για τη ναυτιλιακή βιομηχανία, όπως έχει ήδη αναπτυχθεί και εφαρμοστεί από την ΑΝΕΚ στα πλοία HELLENIC SPIRIT και OLYMPIC CHAMPION.
-Κατάλογος των διαδικασιών, των δραστηριοτήτων, των υποδομών, του εξοπλισμού και των ανθρωπίνων πόρων που απαιτούνται για τη φιλική προς το περιβάλλον και βιώσιμη διαχείριση των ΠΑΚ.
-Προτάσεις βελτιστοποίησης της διαχείρισης των ΠΑΚ μέσω της αύξησης των συλλεγόμενων ποσοτήτων και της εφαρμογής των δυνατοτήτων ανακύκλωσής τους.
-Παρουσίαση των πιο αποτελεσματικών και αποδοτικών λύσεων αναγέννησης των ΠΑΚ σε χρήσιμα πρωτογενή ή/και δευτερογενή τελικά προϊόντα.
-Κανονιστικό πλαίσιο σχετικά με τις διαδικασίες της παραλαβής από τις λιμενικές εγκαταστάσεις.
-Παρουσίαση των Διεθνών Συμβάσεων, Ευρωπαϊκών Οδηγιών, Κανονισμών και της Εθνικής Νομοθεσίας σχετικά με τη διαχείριση των ΠΑΚ.

Γ) Αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα και τα περιβαλλοντικά οφέλη που προέκυψαν από το ELINA είναι:

• Κατάλογος του ευρωπαϊκού και του εθνικού νομοθετικού πλαισίου που ρυθμίζει τη διαχείριση των ΠΑΚ και των ΑΛΕ.
• Κατάλογος των πηγών και των ποσοτήτων ΠΑΚ που παράγονται στην Ελλάδα από τον τομέα της ναυτιλίας και της βιομηχανίας.
• Δειγματοληψία και ταυτοποίηση της χημικής σύνθεσης ΠΑΚ που παράχθηκαν από 604 πηγές στην Ελλάδα.
• Συλλογή και αναγέννηση 7.236 τόνων ΠΑΚ από 487 τοποθεσίες στην Ελλάδα.
• Σχεδιασμός ενός νέου συστήματος διαχωρισμού των ΠΑΚ από τα ΑΛΕ στην πηγή, το οποίο λειτούργησε στα μηχανοστάσια των επιβατικών πλοίων της ΑΝΕΚ, HELLENIC SPIRIT και OLYMPIC CHAMPION.
• Πιλοτική αφυδάτωση των ΠΑΚ επί των πλοίων της ΑΝΕΚ και παράδοση στους Οργανισμούς Λιμένων Πειραιά και Πάτρας συμπυκνωμένων αποβλήτων.
• 6 Forums για την ενίσχυση της νομοθεσίας σχετικά με τη βιώσιμη διαχείριση των ΠΑΚ.
• Κατάλογος των πιστοποιημένων υφιστάμενων υποδομών διαχείρισης και επεξεργασίας ΠΑΚ και προτάσεις επέκτασης / βελτίωσής τους.
• Γενικός «Οδηγός Καλών Πρακτικών ΠΑΚ» και τρείς (3) σύντομες εκδόσεις («Οδηγός Καλών Πρακτικών για ΑΛΕ», «Οδηγός Καλών Πρακτικών για ΠΑΚ από πλοία» και «Οδηγός Καλών Πρακτικών για ΠΑΚ από βιομηχανίες»).
• Βάση δεδομένων 1.128 stakeholders.
• 12 ηλεκτρονικές ενημερωτικές εκδόσεις του έργου που εστάλησαν στους stakeholders.
• Διανομή 11.000 φυλλαδίων και 2.000 αφισών.
• 1 εκδήλωση διάδοσης στα κεντρικά γραφεία της ΑΝΕΚ, στην Κρήτη, με περισσότερους από 70 συμμετέχοντες.
• 1 τελική εκδήλωση διάδοσης στην Αθήνα, Ελλάδα με 66 συμμετέχοντες.
• Συμμετοχή στην Εθνική Διαβούλευση για την αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων του 2015 με στόχο τη συμμετοχή των ΠΑΚ στον Εθνικό Σχεδιασμό.