Νοέμβριος 2017 - LIFE+ AdaptFor

Α) Ταυτότητα έργου

Περιγραφή/Σκοπός

Το βασικό ερώτημα το οποίο απασχόλησε το έργο LIFE+ AdaptFor είναι πώς μπορεί να προσαρμοστεί η διαχείριση των δασών στην κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα. Το έργο κατέδειξε την προσέγγιση προσαρμογής της δασικής διαχείρισης σε τοπικό επίπεδο και έπειτα χρησιμοποίησε τα ευρήματα και τα αποτελέσματα για να καθοδηγήσει και να εκπαιδεύσει εκπροσώπους των Δασικών Υπηρεσιών σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, το έργο αποσκοπούσε:

• στην επίδειξη του τρόπου και των μέσων προσαρμογής της δασικής διαχείρισης στην κλιματική αλλαγή σε τέσσερις πιλοτικές περιοχές μελέτης (όπου είχαν ήδη παρατηρηθεί αλλαγές στη βλάστηση, οι οποίες αποδίδονταν στην κλιματική αλλαγή),

• στην εκπαίδευση του προσωπικού των Δασικών Υπηρεσιών της χώρας σε θέματα δασικής διαχείρισης και κλιματικής αλλαγής και

• στην ευρεία διάδοση των αποτελεσμάτων του έργου αλλά και της ανάγκης για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, σε άλλους εμπλεκόμενους και στο ευρύ κοινό.

Β) Καλές πρακτικές

Στo πλαίσιο του έργου LIFE+ AdaptFor σχεδιάστηκαν και ενσωματώθηκαν στα Δασικά Διαχειριστικά Σχέδια τεσσάρων δασικών περιοχών της Ελλάδας μέτρα για την προσαρμογή τους στην κλιματική αλλαγή. Τα εν λόγω μέτρα προσαρμογής σχεδιάστηκαν για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα διαχείρισης συνολικά, ξεφεύγοντας από την κλασική αντίληψη της διαχείρισης του δάσους μόνο ως ξυλοπαραγωγικού και για να ενισχύσουν τις λειτουργίες των δασών αλλά και τις υπηρεσίες που τα δάση προσφέρουν στον άνθρωπο.

Περαιτέρω, το έργο προώθησε τη συνεργασία μεταξύ επιστημόνων και υπευθύνων άσκησης της δασικής διαχείρισης στην πράξη, φορέων λήψης αποφάσεων και άλλων εμπλεκομένων, ενσωματώνοντας στον σχεδιασμό της διαχείρισης των δασών προβλέψεις και προβληματισμούς για την αλλαγή του κλίματος, προτεραιότητες για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και κοινωνικο-οικονομικές παραμέτρους.

Τα οφέλη που προέκυψαν από το έργο τονίζονται και από τη σπουδαιότητα των επιλεγμένων δασικών οικοσυστημάτων: α) η δασική πεύκη στα Πιέρια Όρη απαντά στο νοτιότερο όριο της εξάπλωσής της στην Ευρώπη β) ομοίως, η κεφαλληνιακή ελάτη στο Όρος Ταΰγετος απαντά στο νοτιότερο όριο της εξάπλωσής της στην Ελλάδα, γ) η Πάρνηθα είναι Εθνικός Δρυμός και ως εκ τούτου η δασική διαχείριση εκεί επικεντρώνεται στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και δ) ο Ασπροπόταμος και η Καλαμπάκα συγκαταλέγονται ανάμεσα στα πιο παραγωγικά δάση της Ελλάδας, και διαχειρίζονται εντατικά για την παραγωγή ξυλείας. Επιπλέον, και οι τέσσερις περιοχές εμφανίζουν αλληλεπικαλύψεις με περιοχές του Δικτύου Natura 2000.

Πέρα από την επίδειξη της προσέγγισης προσαρμογής, το έργο είχε σκοπό την ενίσχυση της ικανότητας των ελληνικών Δασικών Υπηρεσιών, ώστε να μπορούν να ανιχνεύουν εγκαίρως και να αντιμετωπίζουν κατάλληλα τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα δάση της αρμοδιότητάς τους. Σε αυτό το πλαίσιο πραγματοποιήθηκε η έκδοση ενός Οδηγού με «Κατευθύνσεις για την προσαρμογή της διαχείρισης των ελληνικών δασών στην κλιματική αλλαγή» και διοργανώθηκε διήμερο Σεμινάριο Κατάρτισης με θέμα τη δασική διαχείριση και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, για το προσωπικό των Δασικών Υπηρεσιών.

Γ) Αποτελέσματα

Το κύριο αποτέλεσμα του έργου αφορούσε στη σύνταξη νέων ή στην αναθεώρηση υφιστάμενων Δασικών Διαχειριστικών Σχεδίων (ΔΔΣ) για τέσσερα δασικά οικοσυστήματα στην Ελλάδα), ώστε να περιλαμβάνουν μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Τα εν λόγω ΔΔΣ έχουν εγκριθεί επισήμως από τις αρμόδιες αρχές, γεγονός που εγγυάται την εφαρμογή των μέτρων που περιλαμβάνονται σε αυτά κατά τα επόμενα έτη.

Επιπρόσθετα, ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται και η εγκατάσταση του προγράμματος παρακολούθησης (επιφάνειες δειγματοληψίας, μετεωρολογικοί σταθμοί και εξοπλισμός πεδίου), δεδομένου ότι τα στοιχεία από αυτές τις επιφάνειες θα χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση της επιτυχίας εφαρμογής των μέτρων και για την παρακολούθηση της εξέλιξης των παρατηρούμενων φαινομένων.

Όσον αφορά στην ενδυνάμωση των ικανοτήτων του προσωπικού των Δασικών Υπηρεσιών, τα κυριότερα αποτελέσματα αφορούσαν στη διοργάνωση ενός Σεμιναρίου Κατάρτισης και στην έκδοση ενός Οδηγού με «Κατευθύνσεις για την προσαρμογή της διαχείρισης των ελληνικών δασών στην κλιματική αλλαγή».

Η προσέγγιση προσαρμογής της δασικής διαχείρισης στην κλιματική αλλαγή που επιδεικνύεται στο πλαίσιο του έργου μπορεί να αναπαραχθεί και σε άλλα ελληνικά ή ακόμα και μεσογειακά δασικά οικοσυστήματα. Ενδεικτική της δυναμικής του έργου ήταν και η δήλωση του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος για την Παγκόσμια Ημέρα Δασών 2015, όπου ανέφερε ότι το έργο LIFE+ AdaptFor "αποτελεί την εναρκτήρια προσπάθεια της Δασικής Υπηρεσίας να ανταποκριθεί στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα συνέργειες με άλλες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως τη διατήρηση της βιοποικιλότητας."