Απρίλιος 2020 - LIFE GRECABAT

Α) Ταυτότητα έργου

Περιγραφή/Σκοπός

Το έργο έχει ως κύριο στόχο να βελτιώσει την κατάσταση διατήρησης 10 ειδών χειροπτέρων και των καταφυγίων τους (είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος, Παραρτήματα II-IV Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ), καθώς και επιλεγμένων σπηλαίων (Τύπος οικότοπου 8310, Παράρτημα Ι Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ).

Για αυτό τον σκοπό υλοποιεί δράσεις διατήρησης σε σπήλαια που βρίσκονται σε 10 περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 στην Ελλάδα (από Κρήτη ως Έβρο), μέσω της εφαρμογής νέων συστημάτων παρακολούθησης και προώθησης της ολοκληρωμένης διαχείρισής τους. 

Παράλληλα, μέσω της διοργάνωσης ειδικών εκδηλώσεων ενημερώνει το ευρύ κοινό και τους κοινωνικούς εταίρους για τη σημασία προστασίας των χειροπτέρων (νυχτερίδων) και της μοναδικής σπηλαιόβιας ζωής που υπάρχει στη χώρα μας (δεκάδες ενδημικά είδη εντόμων και άλλων ασπόνδυλων ζουν μόνο σε ένα ή περισσότερα σπήλαια της Ελλάδας). 

Οι κύριοι στόχοι του έργου είναι συνοπτικά οι ακόλουθοι:

• Η εφαρμογή σειράς επιδεικτικών δράσεων διατήρησης (conservation actions) σε 10 περιοχές του Δικτύου NATURA 2000.
• Η ενδυνάμωση του νομικού πλαισίου της προστασίας και της διαχείρισης, συντάσσοντας Εθνικά Σχέδια Δράσης για τα επιλεγμένα είδη και τον οικότοπο.
• Η εγκατάσταση, σε 3 επιλεγμένες τοποθεσίες, προηγμένων συστημάτων παρακολούθησης και έγκαιρης προειδοποίησης για τα σπήλαια και τη σπηλαιόβια ζωή.
• Η κατασκευή πρωτότυπης, χαμηλού κόστους, αυτόνομης ψηφιακής συσκευής καταγραφής περιβαλλοντικών παραμέτρων για την παρακολούθηση των σπηλαίων.
• Η τεκμηριωμένη πρόταση (30 σημαντικότερων) και η ίδρυση (θεσμοθέτηση, τουλάχιστον 5) «μικροαποθεμάτων σπηλαίων» (επιλογή, σήμανση, θεσμοθέτηση).
• Η ενημέρωση - κατάρτιση των εμπλεκομένων κοινωνικών εταίρων (κρατικές υπηρεσίες, ΟΤΑ, σπηλαιολογικοί σύλλογοι, επιχειρηματίες, ιδιοκτήτες γης κ.ά.), ώστε να υιοθετήσουν στάση πιο φιλική προς τα σπήλαια και τις νυχτερίδες, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
• Η οργάνωση δικτύου εθελοντών για την παρακολούθηση, προστασία και ορθή διαχείριση των σπηλαίων και άλλων καταφυγίων νυχτερίδων (χειροπτέρων).
• Η ενημέρωση - ευαισθητοποίηση του κοινού για την οικολογική σημασία των νυχτερίδων, των σπηλαίων και της σπηλαιόβιας ζωής, το νομικό πλαίσιο προστασίας τους, καθώς και τις επιπτώσεις από την ανθρώπινη δραστηριότητα.
• Η διαμόρφωση κατευθύνσεων / προδιαγραφών ορθής αξιοποίησης των σπηλαίων, αναδεικνύοντας νέες ευκαιρίες για επιχειρηματικές δραστηριότητες συμβατές με τη διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς.

Β) Καλές πρακτικές

Σε σχέση με την ενθάρρυνση της αλλαγής συμπεριφοράς, το έργο έχει ως στόχο να καταγράψει και να αναλύσει την τρέχουσα στάση όλων των εμπλεκόμενων κοινωνικών εταίρων σε σχέση με τα σπήλαια (και άλλα υπόγεια καταφύγια), τη διαχείρισή τους, αλλά και τα είδη που διαβιούν σε αυτά και τα χαρακτηρίζουν. 

Η καταγραφή θα γίνει μέσω της συμπλήρωσης ερωτηματολογίων και της πραγματοποίησης συνεντεύξεων σε εκπροσώπους εμπλεκόμενων φορέων, πριν και μετά την εφαρμογή των δράσεων του προγράμματος.

Σε σχέση με την ενημέρωση, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των κοινωνικών εταίρων και των ομάδων στόχου, οι κύριες δράσεις αφορούν:

• Ιστοσελίδα έργου (www.lifegrecabat.eu) και μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, YouTube, Instagram).
• Ηλεκτρονικό και έντυπο ενημερωτικό έντυπο.
• Τρία (3) τηλεοπτικά μηνύματα.
• Δημιουργία πινακίδων ερμηνείας περιβάλλοντος και σήμανσης.
• Παραγωγή υλικού πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης που περιλαμβάνει: α) μία φορητή εκπαιδευτική βαλίτσα για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, β) δύο ενημερωτικά φυλλάδια, γ) καπέλα και T-shirts με τον λογότυπο του έργου LIFE GRECABAT, δ) αυτοκόλλητα, και ε) 4 banners για τις εκδηλώσεις και τα σεμινάρια του προγράμματος. 
• Ενσωμάτωση του έργου σε τρία (3) Κέντρα Πληροφόρησης.
• Δεκαέξι (16) ενημερωτικές ημερίδες και επισκέψεις στο πεδίο σε όλη την Ελλάδα.
• Συμμετοχή μελών του προγράμματος σε εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
• Εφαρμογή εικονικής πραγματικότητας (VR) εξερεύνησης ενός σπηλαίου.

Η Στρατηγική Επικοινωνίας του έργου, η ίδρυση «μικροαποθεμάτων σπηλαίων», η κατασκευή πρωτότυπης συσκευής καταγραφής περιβαλλοντικών παραμέτρων σπηλαίων και η οργάνωση δικτύου εθελοντών για την παρακολούθηση, προστασία και ορθή διαχείριση τους, θα αποτελέσουν πρότυπο για μεταφορά / αναπαραγωγή και σε άλλες περιοχές της χώρας και/ή της Ευρώπης.

Γ) Αποτελέσματα

Η Στρατηγική Επικοινωνίας του έργου βασίζεται σε δράσεις που αφορούν στην έρευνα για τη γνώση, στις αντιλήψεις και στις συμπεριφορές των ομάδων στόχου και των κοινωνικών εταίρων για τις νυχτερίδες, τα σπήλαια και τα σπηλαιόβια είδη που κατοικούν σε αυτά, και εστιάζει στην ευαισθητοποίηση για την ανάγκη προστασίας και διατήρησής τους. Τα μηνύματα του έργου είναι τα ακόλουθα:

• Προστατεύoντας τις νυχτερίδες, προστατεύουμε την ίδια τη ζωή.
• Προστατεύοντας τα σπήλαια, προστατεύουμε το περιβάλλον και τον πολιτισμό.
• Προστατεύουμε τα σπηλαιόβια είδη, προστατεύουμε μοναδικές μορφές ζωής.

Δημιουργήθηκε έντυπο τρίπτυχο που περιλαμβάνει οδηγίες – βέλτιστες πρακτικές για τη σωστή διαχείριση των σπηλαίων και πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα.

Επίσης, ολοκληρώθηκε η κατασκευή της ψηφιακής συσκευής καταγραφής περιβαλλοντικών παραμέτρων σπηλαίων και το πρώτο σύστημα έχει ήδη τοποθετηθεί.

Μέλη του προγράμματος έχουν λάβει μέρος σε εκδηλώσεις στην Ελλάδα (1^η Διεθνής Νύχτα Νυχτερίδων) και το εξωτερικό, ενώ το έργο LIFE GRECABAT συμμετέχει στον οργανισμό BatLife Europe και οι ενημερωτικές του δράσεις περιλαμβάνονται στη Διεθνή Χρονιά Σπηλαίων και Καρστ 2021 (IYCK 2021).

Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί δύο διημερίδες στην Αθήνα (12-13 Δεκεμβρίου 2019) και στο Ηράκλειο Κρήτης (20-21 Δεκεμβρίου 2019), που περιλάμβαναν αντίστοιχες επισκέψεις σε σπήλαια.

Τέλος, έχουν προγραμματισθεί να πραγματοποιηθούν σειρά εργαστηρίων (workshops), συναντήσεων, ημερίδων και εκπαιδευτικών σεμιναρίων για τη θεματική του έργου σε όλη την Ελλάδα.