Δεκέμβριος 2019 - Adapt2Change

Α) Ταυτότητα έργου

Περιγραφή/Σκοπός

Η λειψυδρία και η ρύπανση των υδάτων είναι απειλές οι οποίες επηρεάζουν τον αγροτικό - και μη - τομέα σε μεγάλα τμήματα χωρών της ΕΕ. Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να εντείνει περαιτέρω τον αντίκτυπο αυτών των απειλών. Το έργο Adapt2change εισάγει μια καινοτόμο προσέγγιση για την ελαχιστοποίηση της ζήτησης νερού στον αγροτικό τομέα και την επίτευξη μείωσης της ζήτησης ενέργειας, καθώς και την μείωση της ρύπανση που προκαλείται από την εφαρμογή αγροτικών πρακτικών. Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση βασίζεται στην επίδειξη καινοτόμων θερμοκηπιακών πρακτικών η οποία μπορεί να εφαρμοστεί σε όλη την ΕΕ, μιας και βασίζεται στην αξιοποίηση της αβαθούς γεωθερμικής ενέργειας η οποία είναι διαθέσιμη σε όλες τι αγροτικές και μη εκτάσεις. Το έργο παρέχει στους ενδιαφερόμενους τα μέσα και εργαλεία για την καταπολέμηση της έλλειψη νερού και της αυξημένης ζήτησης ενέργειας στον αγροτικό τομέα, με βιώσιμο τρόπο, εξαασφαλίζοντας τη γεωργική παραγωγή και εισόδημα.

Β) Καλές πρακτικές

Για τις ανάγκες επίδειξης του έργου κατασκευάστηκαν δύο θερμοκήπια (πρωτότυπο και μάρτυρας) στον πειραματικό σταθμό του Ινστιτούτου Γεωργικής Έρευνας στο Ζύγι (Κύπρος) και στο χώρο του ΤΕΙ Θεσσαλίας στη Λάρισα (Ελλάδα). Το έργο εισήγαγε την αβαθή γεωθερμική ενέργεια στους αγρότους και έκανε ευρέως γνωστά τα χαρακτηριστικά της, βελτιώνοντας τις απόψεις και στάση της αγροτικής κοινότητας σχετικά με την αποδοτικότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα θερμοκήπια. Τα πρωτότυπα θερμοκήπια λειτουργούν αυτόνομα και ελέγχονται εξ’ αποστάσεως από έναν προγραμματιζόμενο υπολογιστή και από ένα αυτοματοποιημένο βιομηχανικό κέντρο που σχεδιάστηκαν και αναπτύχθηκαν ώστε να λειτουργούν παράλληλα.
Ως αποτέλεσμα, το έργο απέδειξε ότι το αποτύπωμα των θερμοκηπίων σχετικά με την χρήση νερού, ενέργειας, φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων μπορεί να ελαχιστοποιηθεί, προκειμένου να συμμορφωθεί με τους ισχύοντες και μελλοντικούς περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς κανονισμούς, και παράλληλα να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα και να διατηρήσει την αγροτική κληρονομιά των περιοχών.

Γ) Αποτελέσματα

Βασικά αποτελέσματα του έργου ήταν η παραγωγή αναλυτικών σχεδίων για το θερμοκήπιο τα οποία είναι διαθέσιμα δωρεάν στο κοινό - παρά τον καινοτόμο χαρακτήρα τους – η παραγωγή των οδηγών σχεδιασμού και υλοποίησης του συστήματος ανακύκλωσης νερού-αέρα, το εγχειρίδιο γεωθερμικής εφαρμογής, τον οδηγό για τον έλεγχο και το σχεδιασμό του αυτοματισμού, τον οδηγό για την αειφόρο χρήση των υδάτων στα θερμοκήπια, τους οδηγούς καλλιέργειας, τον οδηγό περιβαλλοντικών επιτευγμάτων, τον οδηγό απομακρυσμένης βοήθειας για τη γεωργική παραγωγή, την πρόταση αναμόρφωσης της γεωργικής πολιτικής όσον αφορά τα πορίσματα των έργων για την ανακύκλωση του νερού και η έκθεση τεχνικοοικονομικής αξιολόγησης της προτεινόμενης τεχνολογίας.

Σε ποσοτικούς όρους τα αποτελέσματα του "Adapt2change" θεωρούνται σημαντικά. Το "Adapt2change" απέδειξε πρακτικά ότι ως κλειστό υδροπονικό σύστημα το πρωτότυπο θερμοκήπιο μειώνει την κατανάλωση νερού κατά 45% σε σχέση με παρόμοια θερμοκήπια. Η μείωση αυτή μπορεί να φτάσει έως και το 70% σε σύγκριση με τις πρακτικές καλλιέργειας ανοιχτού πεδίου, και λαμβάνοντας υπόψη τα πρόσθετα συστήματα αποθήκευσης νερού που εγκαταστάθηκαν εντός και εκτός των πρωτοτύπων θερμοκηπίων (π.χ. συστήματα ανακύκλωσης νερού βροχής), την επαναχρησιμοποίηση νερού, σε ορισμένες περιπτώσεις, η οικονομία μπορεί να φθάσει και το 100%.

Η μέση μείωση ενέργειας (Kwhe) για τις 6 περιόδους καλλιέργειας ήταν 67% για τη Λάρισα (GR) και 63% για το Zygi (CY) συγκρίνοντας το πρωτότυπο θερμοκήπιο με τα θερμοκήπια ελέγχου. Επιπλέον, η μέση μείωση των εκπομπών CO2 για τις 6 καλλιεργητικές περιόδους ήταν 46% για τη Λάρισα (GR) και 52% για το Zygi (CY) συγκρίνοντας τα πρωτότυπα θερμοκήπια με τα θερμοκήπια ελέγχου. Η χρήση λιπασμάτων μειώθηκε κατά περίπου 30% σε σύγκριση με ένα ανοικτό υδροπονικό σύστημα. Η μείωση αυτή μπορεί να φτάσει και να ξεπεράσει το 60% σε σύγκριση με τις πρακτικές ανοικτής καλλιέργειας.

Τα αποτελέσματα μπορούν να αξιοποιηθούν άμεσα από όλους τους ενδιαφερόμενους (π.χ. κατασκευαστές θερμοκηπίων, αγρότες, κλπ.), δεδομένου ότι υπάρχουν τεχνικές λεπτομέρειες και διαστασολογημένα σχέδια διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του έργου (π.χ. https://www.adapt2change.org/en/deliverables/prototype-greenhouse-plans).

Τα αποτελέσματα του έργου αξιοποιούνται από το έργο MED Greenhouses (https://medgreenhouses.interreg-med.eu/) το οποίο κεφαλαιοποιεί τη γνώση τόσο του Adapt2change όσο και άλλων σχετικών περιβαλλοντικών έργων του αγροτικού τομέα.