Απρίλιος 2018 - oLIVE CLIMA

Α) Ταυτότητα έργου

Περιγραφή/Σκοπός

Κύριος στόχος του έργου ήταν η προώθηση νέων καλλιεργητικών πρακτικών σε ελαιώνες, στην Ελλάδα και στην Ιταλία, με σκοπό τη μείωση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή στις νέες κλιματικές συνθήκες, μέσω της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την καλλιέργεια της ελιάς και της αύξησης δέσμευσης αερίων του θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα στα φυτά και στο έδαφος του ελαιώνα. Το έργο κατάφερε να αποδείξει στους αγρότες πως η περιβαλλοντικά φιλική γεωργία είναι περισσότερο αποτελεσματική και μπορεί να οδηγήσει σε διαφοροποίηση του προϊόντος και –στην περίπτωση της ελαιοπαραγωγής – μπορεί να οδηγήσει σε καλλιέργειες που αυτοσυντηρούνται μέσω σημαντικών εφαρμογών, που μπορούν να διαχωριστούν σε δύο ομάδες:

• Επιστροφή οργανικής ύλης στον ελαιώνα (ανακύκλωση κλαδεμάτων ως υλικό εδαφοκάλυψης και θρέψης, αξιοποίηση αποβλήτων ελαιοτριβείου με εφαρμογή στο έδαφος ή/και κομποστοποίηση).
• Εισαγωγή νέων καλλιεργητικών πρακτικών για τη βελτίωση του ισοζυγίου του CO₂ (Βελτίωση της ζιζανιοχλωρίδας και του κλαδέματος για αύξηση της δέσμευσης CO₂ μέσω της φωτοσύνθεσης, ακαλλιέργεια του εδάφους για περιορισμό της έκλυσης CO₂ από το έδαφος)

Ο σημαντικότερος στόχος του έργου ήταν η ενίσχυση της μακροπρόθεσμης αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στο έδαφος και τον πέτυχε. Οι καλλιεργητικές πρακτικές του έργου υιοθετήθηκαν με μεγάλη αποδοχή από τους αγρότες.

Β) Καλές πρακτικές

Καλές πρακτικές εφαρμογής του έργου αποτελούν οι καινοτόμες καλλιεργητικές πρακτικές στην ελαιοκομία.

 Η δράση με τίτλο «Επιστροφή οργανικής ύλης ελαιοδέντρων στο έδαφος του ελαιώνα»:

α) Διαχείριση κλαδεμάτων:

-λεπτά κλαδιά & φύλλα - τεμαχισμός και διασκορπισμός στο χωράφι.

-χοντρά κλαδιά - αξιοποίηση ως πηγή θερμότητας,

β) Αξιοποίηση αποβλήτων ελαιοτριβείου με εφαρμογή στο έδαφος του ελαιώνα

γ) Κομποστοποίηση οργανικών υπολειμμάτων και εφαρμογή οργανικού λιπάσματος στο χωράφι.

Η δράση με τίτλο «Εισαγωγή νέων καλλιεργητικών πρακτικών για τη δέσμευση του Άνθρακα»:

α) Εμπλουτισμός αυτόχθονης χλωρίδας ελαιώνων με σπορά μίγματος σπόρων ψυχανθών/αγρωστωδών,

β) Προσαρμογή ετήσιου κλαδέματος ελαιώνων με σκοπό τη βελτίωση της φωτοσυνθετικής αποδοτικότητας των ελαιοδένδρων

γ) Περιορισμένη καλλιέργεια ή πλήρης ακαλλιέργεια του εδάφους για περιορισμό της έκλυσης CO₂.

Καλές πρακτικές διάχυσης αποτελούν τα 5 εκπαιδευτικά σεμινάρια και τα 5 εκπαιδευτικά βίντεο για αγρότες, όπως και οι συναντήσεις με τα αρμόδια Υπουργεία, με σκοπό τη χάραξη πολιτικής. Συναντήσεις έλαβαν χώρα και με εκπροσώπους εμπορικών επιχειρήσεων, για την υιοθέτηση των πρακτικών του έργου και την πιστοποίηση των προϊόντων τους.

Επιπλέον, το έργο οργάνωσε Διεθνές Συνέδριο του με τίτλο «Κλιματική αλλαγή – γεωργική αλλαγή», όπου παραβρέθηκαν οι εταίροι του έργου, διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί, ως κεντρικοί ομιλητές καθώς και επιστήμονες από 28 χώρες.

Το έργο συνέβαλε στην τροποποίηση της εθνικής νομοθεσίας «ΚΥΑ - μέτρα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων ελαιοτριβείων» και στην παροχή οικονομικού κινήτρου από το ΠΑΑ 2014-2020  «Δράση 4.4.4 αγορά μηχανήματος θρυμματισμού κλαδεμάτων» & «Δράση 10.1.6. επιδότηση θρυμματισμού».

Σημειώνεται, πως οι εταίροι συμμετείχαν στην ανάπτυξη «Πρωτοκόλλου άνθρακα για το ελαιόλαδο από το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου» καθώς και στην Τεχνική Γραμματεία PEFCR για το Ελαιόλαδο στην ΕΕ.

Γ) Αποτελέσματα

Κατά μέσο όρο στις τρεις περιοχές μελέτης η ενσωμάτωση των κλαδεμάτων επέστρεψε 42 kgr C ανά στρέμμα, η εφαρμογή compost και υγρού κατσίγαρου επέστρεψε 75 και 8 kgr C ανά στρέμμα αντίστοιχα, ενώ η ακαλλιέργεια/εφαρμογή σπορομίγματος αύξησε την επιστροφή C στο επίπεδο των 98 kgr C ανά στρέμμα.

Η μη καύση των κλαδεμάτων αποτελεί μεγάλο όφελος για το περιβάλλον, δεδομένου ότι το βάρος ξερών κλαδιών ανά στρέμμα θεωρείται γύρω στα 120 κιλά. Εκτιμάται ότι εκλύονται περίπου CO 40 g kg⁻¹ από την καύση κλαδιών ελιάς. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι με κλάδεμα 300 κιλά κλαδιών/στρέμμα και αποφυγή της καύσης αποφεύγεται η έκλυση 12 kg CO, 0.06 g NO, 0.4 kg NO₂ και άλλων αερίων του θερμοκηπίου.

Οι πρακτικές που εισήχθησαν από το έργο μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε οιαδήποτε ελαιοκαλλιέργεια της χώρας, με προσαρμογή στις τοπικές συνθήκες. Έχουν μάλιστα προταθεί από την ΡόδαξΑγρο (08.11.2017 & 13.01.2018) για ενσωμάτωση στα προγράμματα των (ΟΕΦ)  Οργανώσεις Ελαιοκομικών Φορέων, με βάση τους Κανονισμούς 1308/2013 & 611/2014. Επίσης, ο θρυμματισμός και διασπορά των κλαδεμάτων έχει εξεταστεί από το ΥΠΑΑΤ για χρηματοδότηση μέσω του προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης για τα αγροπεριβαλλοντικά μέτρα.

Περισσότερες πληροφορίες για τα αποτελέσματα, τα παραδοτέα, τις δράσεις του έργου και τον προγραμματισμό του έργου για το επόμενο διάστημα επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.oliveclima.eu και τα κοινωνικά δίκτυα Facebook & Twitter, του έργου.

Το έργο διαθέτει σχέδιο επικοινωνίας για την περίοδο που ακολουθεί μετά τη λήξη του έργου στις 30-09-2017, με σκοπό τη διάχυση των αποτελεσμάτων του έργου. Το after-LIFE plan και το Layman’s Report του έργου είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του έργου.